[Recensie] Anita Terpstra: 'De Hoop van Holwerd'

Ooit lag Holwerd, net als Harlingen, aan zee, maar opeenvolgende bedijkingen en inpolderingen zorgden ervoor dat het plaatsje van zijn levensader werd afgeknepen. Jongeren trokken weg, de middenstand verdween, werkgelegenheid nam af en huizen bleven te koop staan. Mede aan de hand van haar eigen familiegeschiedenis vertelt Anita Terpstra het verhaal van het dorp dat maar geen stad kon worden.

Wat als rode draad door het boek loopt, is het verval van een dorp waar Anita zo van is blijven houden. Zelf woont ze met haar gezin in Leeuwarden en dus is ze op microniveau onderdeel van het probleem waarover ze schrijft. Het boek is wat chaotisch van opzet, wat ontstaan is door het concept dat gekozen is: ze vertelt de geschiedenis van Holwerd en vindt ruimte om ook de historie van haar omvangrijke familie te beschrijven.

'De Hoop van Holwerd' voelt als een pendant van de boeken van Anne-Goaitske Breteler die bijvoorbeeld in 'De traanjagers' schreef over de boerenzonen die een carrière op de walvisvaart kozen boven de onzekere toekomst van het boerenbestaan.

Holwerd raakt stilaan leeg en die trend lijkt niet te stoppen. De afgelopen decennia zijn er voor Noordoost Fryslân door diverse overheden talloze plannen en visies ontwikkeld om de regio uit de verpaupering te halen. Al deze plannen zijn op enkele onderdelen na in een la beland en Holwerd glijdt langzaam, maar zeker verder weg. Visionairs hebben echter een plan ontworpen: Holwerd aan Zee.

Holwerd aan Zee is de hoop om die achteruitgang te keren. Doorbreek de Waddenzeedijk en laat het water in een binnenmeer stromen, zo luidt het hoofddoel van het plan. De achterliggende hoop was economische ontwikkeling door de aanleg van een haven, boulevard, binnendijks strand, vakantiewoningen, bezoekerscentra en het opwaarderen van de pier.

Holwerd aan Zee doet ook denken aan al die projecten die ook de gemeente Harlingen voortdurend probeert uit te voeren om meer toeristen de stad Harlingen in te lokken. Zowel Holwerd als Harlingen zijn slechts opstapplaatsen voor toeristen naar de Waddeneilanden. Men hoopt dat men gezinnen kan verleiden om een dag of dagdeel in Holwerd of Harlingen door te brengen voordat men met de veerboot naar Vlieland, Terschelling of Ameland vaart.

Ik kan alvast iedere ambtenaar of visionair die hoop ontnemen, want draai het eens om: ieder jaar kiezen miljoenen mensen een vakantiebestemming aan de kusten van de Middellandse Zee. Hoeveel, denk je, zullen daarvan denken: laten we een dagdeel in Amsterdam besteden, want daar is zoveel interessants te beleven? Misschien een handvol, maar de meesten van hen hebben hun zonnige bestemming al in hun hart en hoofd zitten.

Intussen is Holwerd aan Zee een bijna stille dood gestorven. Ambtenaren en geldschieters hebben hun handen er vanaf getrokken. Het bleek een ijdele hoop.

Ik snap het wel. Het verval van een geliefd dorp vreet aan je en je hoopt dat iets of iemand het tij kan keren. Holwerd ligt echter zo excentrisch dat toeristen uit de Randstad het simpelweg te ver weg vinden. Voor iemand uit de Randstad ligt Friesland psychologisch al bijna in Scandinavië. Vergetelheid is misschien het lot van Holwerd en dat is een treurige conclusie.

'De Hoop van Holwerd' is een leesbaar document dat vaag doet denken aan Geert Mak's 'Hoe God verdween uit Jorwert'.

'De Hoop van Holwerd' van Anita Terpstra is uitgegeven door Thomas Rap en is verkrijgbaar bij je plaatselijke boekhandel of bol.com.